Γρήγορη μόδα - μία ωδή στον καταναλωτισμό που σιγοκαίει τον πλανήτη μας. Τι είναι το fast fashion και ποιες είναι οι σοκαριστικές επιπτώσεις του; Όλες οι πληροφορίες και τα στατιστικά που δεν ήξερες.
Σίγουρα, οι όροι «fast-fashion» και «slow fashion» δεν σου είναι άγνωστοι μιας και πλέων έχουν ενσωματωθεί στο λεξιλόγιο των περισσότερων eco-minded αγοραστών. Αλλά γιατί είναι τόσο σημαντική αυτή η αναπόφευκτη συζήτηση και σύγκριση; Eιναι αλήθεια πως τα ρούχα, τα σχέδια, τα υφάσματα και το ράψιμο συνήθιζαν να έχουν πολύ σημαντική αξία.
Ωστόσο, τα τελευταία 20 χρόνια, η μόδα έγινε φθηνότερη, η εργασία πιο εύκολη, οι τάσεις εναλλάσσονται συνεχώς και τα ψώνια έγιναν απλά ένα ακόμη χόμπι.
Δεν εκπλήσσει, λοιπόν, κανέναν που η γρήγορη βιομηχανία της μόδας (aka fast fashion) εκτιμάτε πλέων στα 38,21 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τι είναι όμως η γρήγορη μόδα; Πώς επηρεάζει εμάς, τον πλανήτη και τα ζώα; Και πια είναι τα οφέλη της βιώσιμης μόδας;
Τι είναι το fast fashion
Ο όρος «fast fashion» ειπώθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990 από τους New York Times. Η Zara εγκαινίασε τότε το πρώτο κατάστημα της στη Νέα Υόρκη με μοναδικό στόχο να καταφέρει μέσα σε 15 μόνο ημέρες να περάσει ένα ρούχο από το στάδιο του σχεδιασμού, στην κατασκευή και στην πώληση,
Με άλλα λόγια, η γρήγορη μόδα είναι φθηνά, μοντέρνα ρούχα που μιμούνται ιδέες από την πασαρέλα και τους σχεδιαστές με σκοπό να "πλημμυρίσουν" τις ντουλάπες των πελατών με όσο το δυνατόν περισσότερα είδη μιας σεζόν.
Το motto της Zara είναι να «δώσει στους πελάτες αυτό που θέλουν και να τους το παραδώσει γρηγορότερα από οποιονδήποτε άλλο». Με άλλα λόγια, εκατομμύρια ρούχα σχεδιασμένα για να φορεθούνε και να παταχθούν μέσα σε ένα χρόνο.
Λοιπόν, ποιο είναι το μεγάλο ζήτημα με το να δίνεις αυτή την άνεση στους καταναλωτές;
Οι επιπτώσεις του fast fashion
H μόδα σιγοκαίει τον πλανήτη
Με βάση μια πρόσφατη μελέτη, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ χαρακτήρισε τη βιομηχανία της μόδας ως τον δεύτερο μεγαλύτερο καταναλωτή νερού καθώς και υπεύθυνη για το 8-10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα. Αυτό σημαίνει ότι η βιομηχανία της μόδας ελευθερώνει περισσότερο άνθρακα από όλες τις διεθνείς πτήσεις και τη θαλάσσια ναυτιλία μαζί.
Επιπλέον, οι εκπομπές επιβλαβών αερίων του θερμοκηπίου από την βιομηχανία της μόδα προβλέπεται να αυξηθούν κατά περισσότερο από 50% έως το 2030.
Το διοξείδιο του άνθρακα είναι ένα σημαντικό αέριο του θερμοκηπίου (greenhouse gas) που συμβάλλει στην παγίδευση θερμότητας στην ατμόσφαιρά μας. Χωρίς αυτό, ο πλανήτης μας θα ήταν αφιλόξενα κρύος. Ωστόσο, η αύξηση των συγκεντρώσεων CO2 στην ατμόσφαιρά προκαλεί αύξηση των μέσων παγκόσμιων θερμοκρασιών, διαταράσσοντας άλλες πτυχές του κλίματος της Γης.
Δηλαδη, η αύξηση του CO2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου μειώνει την ικανότητα της γης να «ψύχεται» εκπέμποντας ενέργεια στο διάστημα.
Οι εκπομπες του ανθρακα προέρχονται απο πολλές διαφορετικές πηγές. Ορισμένα ρούχα μπορεί να ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της διαδικασίας κατασκευής, συμβάλλοντας σε αυξημένες εκπομπές μέσω των αεροπορικών ταξιδιών.
Τα ρούχα παράγονται συχνά σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου υπάρχει λιγότερη ρύθμιση σχετικά με τη ρύπανση. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι αυτά τα αντικείμενα στην γκαρνταρόμπα τους δημιουργούν περίπου το 10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα και προκαλούν άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα», λέει η Linda Freiner, επικεφαλής του τμήματος Βιωσιμότητας του Ομίλου Zurich Insurance Group (Ζυρίχη).
Υπερβολική κατανάλωση και μόλυνση του νερού
Σύμφωνα με το WWF, χρειάζονται 2.700 λίτρα νερό για να φτιαχτεί ένα βαμβακερό T-shirt, τα οποία είναι αρκετά για να ζήσει ενας ανθροπως 900 μέρες. Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP), απαιτούνται 3.781 λίτρα νερού για την κατασκευή ενός μόνο τζιν. Ο τομέας της μόδας στο σύνολό του χρησιμοποιεί 93 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο – αρκετά για να καλύψει τις ανάγκες 5 εκατομμυρίων ανθρώπων. Και κάθε δευτερόλεπτο της ημέρας, το ισοδύναμο ενός απορριμματοφόρου γεμάτο υφάσματα καίγεται ή προστίθεται σε χώρους υγειονομικής ταφής, ενώ η βαφή υφασμάτων είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής του νερού παγκοσμίως.
Στην πραγματικότητα, πάνω από 1,5 εκατομμύριο τόνοι τοξικών χημικών ουσιών, που επηρεάζουν μόνιμα το περιβάλλον, χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αυτών των ρούχων. Επικίνδυνα χημικά όπως φορμαλδεΰδη, υπερφθοριωμένα, αζωχρώματα, και NPEs, όχι μόνο έρχονται σε επαφή με το σώμα μας, αλλά επίσης χύνονται μέσα σε κοντινά ποτάμια, τα οποία καταλήγουν στην θάλασσα. Με αυτό τον τρόπο, επηρεάζεται και η θαλάσσια ζωή.
Επιπλέον, οι πλαστικές μικρο-ίνες των ενδυματων αυτων έχουν βρεθεί να πλέουν απο μεγαλύτερες ακτογραμμές του κόσμου μέχρι τα πιο απομακρυσμένα εθνικά πάρκα της Αμερικής, στην οροσειρά των Άλπεων και στον πάγο της Αρκτικής. Αυτές οι ίνες τρώγονται από τους υδρόβιους οργανισμούς, κάτι που είναι ένας ακόμη τρόπος εισαγωγής πλαστικού στην τροφική αλυσίδα. Διάβασε το άρθρο για τις μικροπλαστικές ίνες εδω.
Η βιομηχανία του fast fashion και το καθεστώς μοντέρνας σκλαβιάς
Ναι, ακούγεται πολύ σκοτεινό - αλλά είναι αλήθεια. Το 2013, ο κόσμος έζησε την μεγαλύτερη αφύπνισης όταν το συγκρότημα κατασκευής ρούχων Rana Plaza στο Μπαγκλαντές κατέρρευσε, σκοτώνοντας πάνω από 1.000 εργάτες. Εικόνες κατέκλυσαν το διαδίκτυο αποκαλύπτοντας την πραγματική αλήθεια πίσω από την πολυπόθητη τιμή των 5 ευρω.
Το 2022, οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά αποτελούν πάνω από το 80% των εργατών κλωστοϋφαντουργίας παγκοσμίως. Οι εργαζόμενοι κάτω των 18 ετών αποτελούν το 60% όσων της παγκόσμια βιομηχανία της μόδας. Οι ράφτες αυτοι δουλεύουν έως και 20 ώρες την ημέρα για 1 € σε χώρες όπως η Κίνα, το Μπαγκλαντές και το Βιετνάμ.
Θυμάσε τις τοξικές χημικές ουσίες που αναφέραμε προηγουμένως; Η σοβαρή έλλειψη κανονισμών εκθέτει εκατομμύρια εργαζομένους σε επικίνδυνα εργασιακά περιβάλλοντα προκαλώντας αλλεργικές αντιδράσεις, τραυματισμούς και θάνατο καθημερινά.
«70 με 80 παιδιά σε κάθε χωριό, όπως το Παντζάμπ, βρέθηκαν να έχουν σοβαρή νοητική υστέρηση και σωματικά μειονεκτήματα. Και οι μητέρες και οι οικογένειες περιμένουν υπομονετικά να πεθάνουν τα παιδιά τους, καθώς δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά ούτε μια θεραπεία», δήλωσε η Μπάρμπαρα Μπριγκς, διευθύντρια του Ινστιτούτου για τα Εργατικά Δικαιώματα, κατά τη διάρκεια της συνέντευξής της στο ντοκιμαντέρ The True Cost.
Η συστημική σεξουαλική παρενόχληση και η βία στην εργασία είναι καθημερινό φαινόμενο για τις εργαζόμενες σε εργοστάσια. Η βιομηχανία του fast fashion επιβάλλει υπερβολικές υπερωρίες, χαμηλές αμοιβές, πολλές ώρες εργασίας και μη ρεαλιστικούς στόχους παραγωγής.
Η συστημική σεξουαλική παρενόχληση και η βία στην εργασία είναι καθημερινό φαινόμενο για τις εργαζόμενες σε εργοστάσια. Η βιομηχανία του fast fashion επιβάλλει υπερβολικές υπερωρίες, χαμηλές αμοιβές, πολλές ώρες εργασίας και μη ρεαλιστικούς στόχους παραγωγής.
Ποιον πρέπει να κατηγορήσουμε για το fast fashion και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον;
Η ευθύνη θεωρείται πολύ συχνά ότι ανήκει στον καταναλωτή. Λέμε ότι πρέπει να μποϊκοτάρουμε αυτές τις μάρκες fast-fashion ή να αγοράζουμε μόνο μεταχειρισμένα. Ωστόσο, είναι σαφές ότι η βιομηχανία της γρήγορης μόδας έχει αναπτυχθεί γρηγορότερα από ότι περιμέναμε - με καμία προφανή προσπάθεια μείωσης των περιβαλλοντικών της επιπτώσεων. Γιατί δεν κατηγορούμε περισσότερο και πολύ πιο δυναμικά αυτές τις επιχειρήσεις για τις πράξεις τους; Όλοι μας είμαστε, βεβαίως, υπεύθυνοι για τις αγορές μας και τον αλόγιστο και αχρείαστο υπερκαταναλωτισμό που επιλέγουμε να στηρίξουμε.
Μερικά ντοκιμαντέρ που πρέπει να παρακολουθήσεις
The True Cost
Minimalism: A Documentary About the Important Things
River Blue
Unravel
The Clothes We Wear
The Next Black
The Machinists
Sweatshop- Deadly Fashion
Μερικά γωνστά fast fashion brands
- Zara, Pull & Bear, Bershka, Massimo Dutti, Stradivarius, Oysho ( aka INDITEX group)
- H&M
- Mango
- SheIn, Zaful, Yoins,
- Rosegal
- Victoria's Secreat
- Asos
- TopShop
- Urban Outfitters
- Primark
- Boohoo
- Missguided
- Pretty Little Thing
- Fashion Nova
- Nasty Gal
- Gymshark
- Anthropologie
- Brandy Melville
- Americal Eagle
- Free People
- GAP
- NA-KD
- New Look
- River Island
- Old Navy
- Guess
- Peacocks
- Forever 21
- Uniqlo